Discussieleider Marijke Roskam trapte af met Marjolein Demmers en vroeg haar naar haar grootste zorgen. “Wij lopen op dit moment grote risico’s. Als mens, als economie en als samenleving. We zijn de grenzen dramatisch aan het overschrijden en maken de boel echt kapot. Als de aarde opwarmt, ontstaan er zogenoemde tipping points, of kantelpunten. Dat zijn onomkeerbare effecten van de opwarming en die zijn dichterbij dan we denken. Binnen een jaar of tien krijgen we daarmee te maken.”
"We spelen met vuur"
Ze gaf, naar eigen zeggen, een ‘klein’ voorbeeld van zo’n kantelpunt. “De Polen warmen twee tot drie keer sneller op dan de rest van de wereld. In Groenland en op de Zuidpool ligt veel ijs op het land. Als al dat ijs snelt, stijgt ons zeewater met twaalf meter. Dat gebeurt niet morgen, maar het gaat wel veel harder dan we denken. Dichterbij huis gaat het om schade door overstromingen, maar ook door droogte. Dat ondervinden we al aan den lijve. Ik vind dat doodeng. We spelen met vuur.”
Rubberbootje op Antarctica
Jos Baeten knikte bij die woorden geregeld met zijn hoofd. “Zo’n vijftien jaar geleden ben ik op Antarctica geweest. Ter plekke heb ik in een rubberbootje gezeten en toelichting gekregen van deskundigen. Dan voel je die sense of urgency wel. Als het zo doorgaat, vraag ik me zelfs af of we nog wel tien jaar hebben?”
“Dat is ook mijn zorg”, reageerde Demmers. “We moeten zoveel mogelijk van die onomkeerbare kantelpunten voorkomen en zo dicht mogelijk bij die anderhalve graad blijven. Het gaat niet alleen om ons klimaat. Ook de biodiversiteit verkeert in staat van crisis. Sommigen denken dat we al heel goed bezig zijn. Met onze windmolens en zonnepanelen, maar dat valt tegen. We staan nog maar aan het begin. Een versnelling is hard nodig.”
Marjolein Demmers: "Sommigen denken dat we al heel goed bezig zijn. Met onze windmolens en zonnepanelen, maar we staan nog maar aan het begin."
Drie punten voor verzekeraars
Volgens Demmers moeten verzekeraars hun bijdrage leveren aan die versnelling, maar het is wel alle hens aan dek. Ze noemde drie punten die verzekeraars nu al kunnen oppakken:
1. De kennis en kunde in de sector moet volop worden benut. En gedeeld. “Bijvoorbeeld met beleidsmakers, zodat zij er hun voordeel mee kunnen doen als het gaat om bouwen in polders. Daarnaast moet de sector die kennis en kunde ook zelf benutten om een versnelling van transities mogelijk te maken. Bijvoorbeeld door vlot een verzekeringsmogelijkheid te bieden voor duurzame toepassingen. Maar ook door eisen te stellen en vervuiling te beprijzen.”
2. Er is sprake van een sociaal dilemma in de grote transitie waar we nu voor staan, benadrukte Demmers. Ze noemde onder meer de energie, landbouw, gebouwde omgeving en de mobiliteit. “Verzekeraars moeten ook daarin hun verantwoordelijkheid nemen en naar oplossingen zoeken. Op die manier kunnen ze voorkomen dat verzekeringen voor lage inkomens onbetaalbaar worden.”
3. Tot slot ligt er in de zeer directe invloedssfeer een verantwoordelijkheid voor verzekeraars. “Wees consistent in je verhaal, naar klanten en naar de overheid. Maar ook met je gebouwen en hoe je met mensen omgaat. Stel je klant eens vragen over de verduurzaming. Help hem om stappen te zetten. Wat kan beter? Waar kun jij helpen? Voer dat gesprek.”
Jos Baeten (a.s.r.): "Als we echt willen verduurzamen, hebben we de politiek hard nodig"
Differentiëren
De blik van Roskam ging meteen naar rechts. En wat is daarop uw antwoord, meneer Baeten? Hij antwoordde in chronologische volgorde:
1. “Wij delen onze kennis en kunde steeds vaker. Zo heeft het Verbond een samenwerking met het KNMI, waarbij onze data over risico’s samenkomen met de data van het KNMI. Heel waardevol. Daarnaast leveren wij ook geregeld data voor het politieke debat. Ik ben een enorme voorstander van principle based wetgeving, maar als we echt willen verduurzamen, hebben we die politiek hard nodig. Begrijp me goed, wij mogen ons nooit verschuilen achter de politiek of de Tweede Kamer, maar tegelijkertijd hebben we elkaar wel nodig. En tot slot vind ik dat we vocaler naar de samenleving mogen zijn. Liefst op een positieve manier. Als je kijkt naar de verduurzaming van woningen, dan kunnen wij onze klanten meer bij de hand nemen.”
2. “In de kern ben ik het helemaal eens met het principe dat de vervuiler moet betalen. Maar verzekeraars organiseren solidariteit. Dat is onze taak. En natuurlijk stellen wij steeds meer eisen aan ondernemers om ‘houdbaar’ te ondernemen. Als wij dat willen, kunnen wij nu al differentiëren, maar we moeten daar ook mee oppassen. Toen één verzekeraar bij levensverzekeringen een niet-rokerstarief ging hanteren, kwamen de slechte risico’s bij de anderen terecht. Het risico van verdergaande differentiatie is dat we daarmee een driedeling in de samenleving creëren: klanten die zich niet meer hoeven te verzekeren, klanten die zich niet meer kunnen verzekeren en een groep die te klein wordt om nog te beprijzen. Onze rol is het organiseren van solidariteit tussen die risico’s. We moeten voorkomen dat we dat uit het oog verliezen.”
3. “Mooi credo: verbeter de wereld, begin bij jezelf. Wij zijn al wat langer met duurzaamheid bezig en hebben geleerd dat het vaak kleine symbolische dingen zijn die helpen. Als je de papierberg wilt verminderen, kun je daar heel lang over praten, maar je kunt ook gewoon de papierbakken weghalen. En uiteraard maakt het voor de transitie verschil of je groot of klein bent. Het maakt ook verschil of je er al veel langer mee bezig bent of nog aan het begin staat, maar onze sector heeft veel geld in beheer. Wij kunnen een enorme bijdrage leveren. En ik heb altijd geleerd dat ik liever een gat in de heg knip, zodat ik er doorheen kan stappen, dan dat ik wacht tot ik door die heg wordt getrokken. We moeten niet naïef zijn. De politiek en de samenleving kijkt naar ons. We hebben een rol. Laten we die rol dan ook met elkaar nemen!”
Bert Boertje (DNB):"De transitie gaat het nodige kosten. Het kan niet voor niets"
De rol van DNB
Bert Boertje (afdelingshoofd toezicht bij DNB) maakte in de paneldiscussie van zijn hart geen moordkuil. Als discussieleider Marijke Roskam hem vraagt naar de rol van DNB als het gaat om duurzaamheid, benadrukt hij dat 'de komende tijd voor zowel producenten als consumenten heel ingrijpend wordt'. “We hebben in het verleden teveel op de pof geleefd en de prijs voor het uitputten van onze aarde niet betaald. We moeten ons dan ook realiseren dat de transitie het nodige gaat kosten. Het kan niet voor niets.”
Over de rol van DNB vertelde hij dat de toezichthouder “niet voor alles verantwoordelijk is”. “De snelheid, maar ook de keuze wat je wel en niet doet, bepaalt een verzekeraar helemaal zelf. Onze rol is vooral om alle partijen, dus ook schadeverzekeraars, bewust te maken van het feit dat er in de toekomst risico’s liggen. Dat klinkt als een open deur, maar is uitermate complex. Tot nu toe hebben we die risico’s immers vooral gemanaged met data uit het verleden. Dat moet anders. We moeten nu veel meer met projecties gaan werken.”
Om verzekeraars de helpende hand te bieden, heeft DNB dit voorjaar een Klimaatgids gepubliceerd. Boertje hoopt dat verzekeraars daarmee de nodige handvatten krijgen, zodat iedere speler zijn eigen rol en tempo in de transitie kan bepalen, maar hij legt ook de nadruk op samenwerken. “De overheid, de toezichthouder(s) en verzekeraars hebben ieder hun eigen rol. We moeten allemaal onze verantwoordelijkheid nemen en de schouders eronder zetten. Dat is de enige manier om in de buurt van de 1,5 graad celsius temperatuurstijging te blijven.”