Marnix was op 22 september keynote spreker bij de kick-off van het Jongeren Innovatie Programma (JIP) van het Verbond. Deze innovatietraining voor young professionals in de verzekeringssector draait dit jaar om duurzaamheid. In teams werken de deelnemers aan nieuwe inzichten en innovaties voor klimaatadaptatie, circulaire economie, energietransitie en de duurzame voetafdruk in relatie tot verzekeren.
Marnix Kluiters bij het Verbond.
Kantelende kano
“Stel je eens voor”, vraagt Marnix de JIP-deelnemers. “Je kijkt uit over een helderblauw meer. Op dat meer varen twee mensen in een kano. Ze zien iets in het water glinsteren en kijken over de rand om te zien wat het is. Ze buigen nog iets verder, en nog iets verder over de rand. Plotseling springt er een kikker op de kano, waardoor hij helemaal uit balans raakt. De mensen proberen hem weer recht op het water te krijgen, maar kunnen niets meer doen om een nat pak te voorkomen. De kano kantelt.”
Verwachte verrassing
Volgens Marnix is dit voorbeeld exemplarisch voor veranderingsprocessen. Een veerkrachtig systeem, zoals een kano, raakt door verschillende externe factoren steeds meer uit balans en wordt fragieler. Je ziet het moment aankomen dat hij kantelt en toch laat je je verrassen als het gebeurt. Het systeem is door een kleine schok uiteindelijk dus in staat om een onomkeerbare verandering in gang te zetten. “Pas als het écht fout dreigt te gaan, komen we in actie. Zoals vaak ook het geval is bij het redden van uitstervende diersoorten of al jarenlang smeltende ijskappen.”
Veerkracht en fragiliteit
Dat onomkeerbare veranderingen heftig kunnen zijn, ondervond Marnix zelf toen hij in 2014 een oogaandoening kreeg. Binnen zes maanden verdween het centrum van zijn gezichtsveld en zijn zicht zou niet meer terugkomen. “Mijn wereld stond op z’n kop, want ik was 20 en genoot van mijn studententijd. Ik dronk veel biertjes en haalde hier en daar wat studiepunten. Het ging goed. Maar door het verlies van mijn zicht belandde ik in korte tijd in een put. Door deze ervaring en de gesprekken die ik tot nu toe in mijn podcast heb gevoerd, heb ik een rode draad ontdekt. Verandering heeft alles te maken met veerkracht en fragiliteit.”
Veerkrachtige put
“En weet je? Ook een put is veerkrachtig”, legt hij uit. “Dat klinkt misschien gek, omdat veerkracht vaak wordt geassocieerd met iets positiefs. Maar dat is het zeker niet. Denk bijvoorbeeld aan een dictatoriaal regime. Dat is veerkrachtig, omdat het lastig is om het omver te werpen. En zo was het ook met mijn put. Het kostte tijd om die put fragiel te maken. Dat lukte onder andere doordat ik leerde om volledig non visueel te werken met behulp van een snelle computerstem. Luister maar.” Uit zijn smartphone klinkt een stem, maar zo snel dat niemand het verstaat. Behalve Marnix. “Door mijn positieve mindset en creativiteit is het gelukt om uit de put te komen. En zo haalde ik binnen een jaar weer mijn eerste tentamens.”
Veerkracht kan dus positief of negatief zijn. Wat volgens Marnix wel vaststaat, is dat een veerkrachtig systeem fragiel moet worden om een radicale verandering teweeg te brengen, zoals bij de kano op het meer, zijn put en ga zo maar door.
Duurzaam leven
En zo is het ook vandaag de dag op onze weg naar een duurzame samenleving. Een leven waarin we de aarde niet langer uitputten, maar werken aan alternatieven voordat het te laat is. Voordat de kano écht kantelt. “Kijk maar eens naar mobiliteit. De huidige manier van onszelf verplaatsen is een veerkrachtig mobiliteitssysteem waarin het gebruik van fossiele brandstof dominant is. Maar de negatieve effecten van deze brandstof op het klimaat, het Klimaatakkoord van Parijs en de komst van alternatieven als deelauto’s en elektrisch rijden werken in op dat systeem. Door allerlei factoren wordt het oude, veerkrachtige mobiliteitssysteem fragieler en fragieler.”
“We leven dus in een wereld vol veerkrachtige systemen.” besluit Marnix. “Door externe factoren worden die systemen fragieler, waarbij kleine acties grote gevolgen kunnen hebben. Zeker als er kikkers op kantelende kano’s springen. Wil jij wachten op de kikker die een onomkeerbare verandering teweeg brengt? Of kies je ervoor om mee te werken aan alternatieven?”
Al meer dan 80 afleveringen!
Marnix heeft sinds april 2019 al meer dan 80 podcastafleveringen gemaakt. Hij interviewt politici, wetenschappers, ceo’s en activisten die een visie hebben op het verduurzamen van onze samenleving. Zo leer je als luisteraar meer over hoe je op een wijze (sofie) manier met ons huis (eco), de aarde om kunnen gaan. Nieuwsgierig? Neem een kijkje op zijn website ecosofie.net en luister.